OSLO Waterkwaliteit

Dit document beschrijft een applicatieprofiel, in dit geval OSLO Waterkwaliteit. Dit applicatieprofiel beantwoordt de vraag over hoe het corresponderende domeinmodel in de praktijk kan toegepast worden. Daarbij worden de beperkingen (kardinaliteit, codelijsten) toegelicht en de overeenkomstige (RDF) termen opgelijst.

Samenvatting

Het applicatieprofiel OSLO Waterkwaliteit toont hoe begrippen uit het Europees vocabularium ODALA Water aangevuld met deze uit het vocabularium OSLO waterkwaliteit gebruikt moeten worden om data over waterkwaliteit semantisch te verrijken zodat deze beter vindbaar en begrijpelijk wordt en beter combineerbaar met andere databronnen.

Observatie is de centrale klasse in het applicatieprofiel. Deze klasse uit OSLO Observaties & Metingen (en verder aangevuld in OSLO Sensoren & Bemonstering) laat toe om eender welk type Observatie te beschrijven. Voor Waterkwaliteit werd de klasse echter verder gespecialiseerd voor Biotische Indexen, Bio-indicatoren, fysische parameters van Waterkwaliteit, concentraties en vracht van Chemische stoffen en voor Hydromorfologie.

De objecten waarvan deze kenmerken kunnen worden beschreven zijn Domeinobjecten of Bemonsteringsobjecten en hun subklassen uit Observaties & Metingen en Sensoren & Bemonstering, maar specifiek voor waterkwaliteit werden klassen voorzien zoals Waterobjecten, Emissies en Emissiebronnen. Verder werd Meetpunt als Bemonsteringsobject toegevoegd. Meetpunten kunnen geaggregeerd worden tot Meetnet.

Voor het beschrijven van de kwaliteit van de Observaties wordt verwezen naar OSLO Datakwaliteit, voor statistische Observaties is er OSLO Statistiek.

Codelijsten worden in principe buiten het applicatieprofiel beschreven, de enumeraties die in het diagram worden weergegeven zijn illustratief. In praktijk kunnen bvb de codelijsten van het Departement Omgeving gebruikt te worden.

Bekijk ook de uitgewerkte datavoorbeelden op github.

Status van dit document

Dit applicatieprofiel heeft status Kandidaat Standaard en werd uitgegeven op 2023-06-01.

Informatie over het gevolgde proces en de beslissingen om tot deze specificatie te komen zijn beschikbaar in het standaardenregister.

Licentie

Deze specificatie van Digitaal Vlaanderen is gepubliceerd onder de "Modellicentie Gratis Hergebruik - v1.0".

Conformiteit

De conformiteit voor applicatieprofielen is hier te vinden.

Overzicht

Entiteiten

Agens

Beschrijving: Een chemisch element of chemische verbinding (in zuivere vorm of in een mengsel) zoals deze in natuurlijke staat voorkomt of het resultaat is van, gebruikt of vrijgekomen is bij een beroepsactiviteit, al dan niet opzettelijk geproduceerd.
Eigenschappen: Voor deze entiteit zijn geen eigenschappen gedefinieerd.

Agent

Beschrijving: Iemand die of iets dat kan handelen of een effect kan teweeg brengen.
Gebruik: Typisch te specialiseren als Persoon of Organisatie, zie applicatieprofielen OSLO Persoon en OSLO Organisatie voor meer details.
Eigenschappen: Voor deze entiteit zijn geen eigenschappen gedefinieerd.

Any

Beschrijving: Stelt een instantie van eender welk type voor.
Gebruik: Te substitueren door een geschikte klasse of datatype.
Eigenschappen: Voor deze entiteit zijn geen eigenschappen gedefinieerd.

Bemonsteringsobject

Beschrijving: Deel van het Object dat men wil observeren en dat representatief is voor dat Object.
Gebruik: Het deel waarvan sprake kan zijn: fysiek (een Monster) of ruimtelijk (een Ruimtelijk Bemonsteringsobject). Men observeert een Bemonsteringsobject i.p.v. het werkelijk Object als dat laatste niet in zijn geheel geobserveerd kan worden (bv. omdat exhaustieve observatie onpraktisch zou zijn). Het Bemonsteringsobject vormt samen met het Proces dat voor observatie is gebruikt het z.g.n. observatieprotocol. OPGELET: deze klasse is abstract, ze moet gespecialiseerd worden in functie van het applicatiedomein.
Subklasse van
: Object
Eigenschappen: Voor deze entiteit zijn de volgende eigenschappen gedefinieerd: bemonsterdObject, geassocieerdBemonsteringsobject, herkomst, identificator, parameter, type.

Eigenschap	Verwacht Type	Kardinaliteit	Beschrijving	Gebruik
`bemonsterdObject`	Object	1..*	Verwijzing naar het Object dat men wil bemonsteren.	Bv. een profiel bemonstert een water- of atmosferische kolom, een peilput bemonstert het water in een watervoerende laag, een weefselstaal bemonstert een deel van een organisme.
`geassocieerdBemonsteringsobject`	Bemonsteringsobject	0..*	Ander Bemonsteringsobject waarmee het Bemonsteringsobject geassocieerd is.	Bv. Bemonsteringspunten langs een Bemonsteringscurve of Monsters genomen op een Bemonsteringspunt of deelmonsters (Monster van een Monster).
`herkomst`	Herkomst	0..1	Verwijzing naar de Herkomst van een Bemonsteringsobject.	De Herkomst beschrijf de oorsprong en historiek vh Bemonsteringsobject. Bv. de manier van monstername of de werkwijze gevolgd bij een veldonderzoek.
`identificator`	Identificator	1..*	Verwijzing naar de informatie die het Bemonsteringsobject uniek identificeert.	Bv. het uniek nummer dat aan een Monster wordt toegekend of het numer van een meetstation.
`parameter`	BenoemdeWaarde	0..*	Willekeurig gegeven gassocieerd met het Bemonsteringsobject.	Bv. een parameter die een aspect van de bemonstering beschrijft (bv. hoogte bij een luchtopname) of een belangrijke omgevingsparameter (bv. het waterpeil bij een boring).
`type`	Bemonsteringsobjecttype	0..1	Aard van het Bemonsteringsobject.

Bemonsteringsobjectverzameling

Beschrijving: Aantal bij elkaar horende Bemonsteringsobjecten.
Gebruik: Bv. een reeks grondmonsters verzameld in eenzelfde ontsluiting of een set meetstations die deel uitmaken van eenzelfde meetnet.
Eigenschappen: Voor deze entiteit zijn de volgende eigenschappen gedefinieerd: lid.

Eigenschap	Verwacht Type	Kardinaliteit	Beschrijving	Gebruik	Codelijst
`lid`	Bemonsteringsobject	1..*	Bemonsteringsobject dat deel uitmaakt van de verzameling van Bemonsteringsobjecten.

BioIndicatorObservatie

Beschrijving: Observatie die de biologische kwaliteit van water beoordeelt op basis van de algehele toestand van indicatiesoorten.
Gebruik: Deze soorten, ook BioIndicatoren genoemd, zijn levende organismen zoals planten, plankton, dieren, microben etc. Meer specifiek worden biochemische, fysiologische, gedragsmatige of populatieveranderingen gemonitord.
Subklasse van
: Observatie
Eigenschappen: Voor deze entiteit zijn de volgende eigenschappen gedefinieerd: bioIndicator, geobserveerdKenmerk, soort.

Eigenschap	Verwacht Type	Kardinaliteit	Beschrijving
`bioIndicator`	Any	1	Resultaat van de BioIndicatorObservatie.
`geobserveerdKenmerk`	BioIndicatorType	1	Type van het geobserveerdKenmerk.
`soort`	Soort	1	De bioindicator soort die bij de observatie geobserveerd wordt.

BiotischeIndexObservatie

Beschrijving: Observatie die de biologische kwaliteit van water op een bepaalde schaal beoordeelt, op basis van welke organismen in het water aanwezig zijn en in welke hoeveelheden.
Gebruik: In de praktijk komt dit neer op het tellen van exemplaren van bepaalde soorten macro-ongewervelde dieren zoals wormen, slakken, vliegen, mosselen etc. die in het water aanwezig zijn, gewogen met de mate waarin ze watervervuiling tolereren en gecombineerd tot één waterkwaliteitscore.
Subklasse van
: Observatie, Meting, StatistischeObservatie
Eigenschappen: Voor deze entiteit zijn de volgende eigenschappen gedefinieerd: biotischeIndex, geobserveerdKenmerk.

Eigenschap	Verwacht Type	Kardinaliteit	Beschrijving	Gebruik	Codelijst
`biotischeIndex`	Maat	1	Resultaat van de BiotischeIndexObservatie.
`geobserveerdKenmerk`	BiotischeIndexType	1	Type van het geobserveerdKenmerk.

ChemischAgensConcentratieObservatie

Beschrijving: Observatie om de chemische kwaliteit van water te beoordelen door de concentratie van een schadelijke of ongeschikte stof te schatten.
Gebruik: Eigenlijk de meting van de hoeveelheid van de stof in het water, meestal uitgemiddeld over een bepaalde periode. Het resultaat is hoeveel van de stof wordt aangetroffen, bijvoorbeeld in milligram per liter.
Subklasse van
: Observatie, Meting
Eigenschappen: Voor deze entiteit zijn de volgende eigenschappen gedefinieerd: agens, chemischAgensConcentratie, geobserveerdKenmerk.

Eigenschap	Verwacht Type	Kardinaliteit	Beschrijving
`agens`	Agens	1	Het agens dat bij de observatie geobserveerd wordt.
`chemischAgensConcentratie`	Maat	1	Resultaat van de ChemischAgensConcentratieObservatie.
`geobserveerdKenmerk`	ChemischAgensKenmerkType	1	Type van het geobserveerdKenmerk.

ChemischAgensVrachtObservatie

Beschrijving: Observatie om de chemische kwaliteit van water te beoordelen aan de hand van de hoeveelheid van een bepaalde stof die door het water wordt vervoerd.
Gebruik: Cummulatieve massa of hoeveelheid, doorgaans in kilogram of ton.
Subklasse van
: Observatie, Meting
Eigenschappen: Voor deze entiteit zijn de volgende eigenschappen gedefinieerd: agens, chemischAgensVracht, geobserveerdKenmerk.

Eigenschap	Verwacht Type	Kardinaliteit	Beschrijving
`agens`	Agens	1	Het agens dat bij de observatie geobserveerd wordt.
`chemischAgensVracht`	Maat	1	De afgemeten hoeveelheid vracht die van het chemisch Agens werd geloosd.
`geobserveerdKenmerk`	ChemischAgensKenmerkType	1	Type van het geobserveerdKenmerk.

Emissie

Beschrijving: Uitstoot van iets.
Gebruik: Typisch productie en afvoer van een verontreinigende stof, bv. een gas in de lucht of een vloeistof in water. Kan bv. ook geluid of straling zijn.
Subklasse van
: Object
Eigenschappen: Voor deze entiteit zijn de volgende eigenschappen gedefinieerd: emissiewijze, matrix, periode, type, uitgestotenDoor.

Eigenschap	Verwacht Type	Kardinaliteit	Beschrijving	Gebruik
`emissiewijze`	Emissiewijzetype	0..*	Manier waarop de emissie plaatsvindt.	Bvb lozing, oppompen, aanvoer etc.
`matrix`	MatrixType	0..*	De matrix (omgeving) waarin de emissie zich voordoet.	Bv een schoorsteen die emissie uitstoot in de lucht, waarbij de lucht de matrix is.
`periode`	Periode	0..*	Periode waarin de Emissie plaatsvond.
`type`	EmissieType	0..*	De aard van de emissie.
`uitgestotenDoor`	Emissiebron	0..*	Relateert de emissie aan de emissiebron waarvan deze afkomstig is.	Bv. de emissie afvalwater die is uitgestoten door het emissiepunt (een buis) in een kanaal.

Emissiebron

Beschrijving: Oorsprong van een emissie.
Gebruik: Het kan een inrichting zijn zoals een fabriek, installatie of schoorsteen maar ook een activiteit zoals bemesting. Typisch onderworpen aan milieuwetgeving en opgelijst als potentieel hinderlijk, zie bv. IIOA's van VLAREM.
Subklasse van
: Object
Eigenschappen: Voor deze entiteit zijn de volgende eigenschappen gedefinieerd: identificator, locatie, ontvanger, type, verantwoordelijke, wettelijkKader.

Eigenschap	Verwacht Type	Kardinaliteit	Beschrijving	Gebruik
`identificator`	Identificator	0..*	Identificator van de Emissiebron.
`locatie`	Locatie	0..*	De locatie van de emissiebron.	OPMERKING: meerdere locaties zijn mogelijk voor zover ze van een verschillend type zijn (bv. Adres, Geometrie... ) en naar dezelfde plek verwijzen.
`ontvanger`	Object	0..*	Het object waarin de emissie van de Emissiebron terecht komt.	Bv. in het geval van water, het kanaal waarin de Emissie terecht komt. Of in het geval van lucht de Plaats waar de Emissie plaatsvindt. Laat bv. toe om naast Observaties mbt de uitstoot van een Emissiebron ook Observaties te doen over de impact van de EmissieBron.
`type`	EmissiebronType	1..*	Aard van de Emissiebron.	Bv. volgens de indeling van VLAREM (IIOA, IOA) of GPBV (Site, Faciliteit, Installatie, InstallatieOnderdeel). OPMERKING: Op te geven op het niveau waarop de Observatie plaatsvindt, bv. voor de gehele Site terwijl de werkelijke uitstoot plaatsvindt op het niveau van een InstallatieOnderdeel, bv. een bepaalde schoorsteen.
`verantwoordelijke`	Agent	0..*	Persoon of Organisatie die verantwoordelijk is voor de Emissiebron.	Bv. diegene die verantwoordelijk is voor het naleven van de Vergunning die van toepassing is op de Emissiebron.
`wettelijkKader`	WettelijkKader	0..*	De wetgeving die van toepassing is op de Emissiebron.	Bv. een bedrijf dat koelwater loost, valt onder rubriek 3.5 van BIJLAGE 1 van VLAREM II.

GeobserveerdWeer

Beschrijving: Een observatie van weersomstandigheden op een zekere plaats en tijd.
Eigenschappen: Voor deze entiteit zijn geen eigenschappen gedefinieerd.

HydromorfologischeIndexObservatie

Beschrijving: Observatie die volgens een bepaalde schaal de ecologische toestand beoordeelt van waterlichamen op basis van hun hydrologische en morfologische kenmerken.
Gebruik: Het gaat om hydrologische kenmerken zoals waterdiepte, stroomsnelheid, variaties in waterstand en om morfologische kenmerken zoals de vorm van de oevers, bodemsubstraat, aanwezigheid van vegetatie etc.
Subklasse van
: Observatie, Meting, StatistischeObservatie
Eigenschappen: Voor deze entiteit zijn de volgende eigenschappen gedefinieerd: geobserveerdKenmerk, hydromorfologischeIndex.

Eigenschap	Verwacht Type	Kardinaliteit	Beschrijving	Gebruik	Codelijst
`geobserveerdKenmerk`	HydromorfologischIndexType	1	Type van het geobserveerdKenmerk.
`hydromorfologischeIndex`	Maat	1	Resultaat van de HydromorfologischeObservatie.

Kenmerktype

Beschrijving: Klasse die kenmerken van instanties van om het even welk type vertegenwoordigt.
Gebruik: In de context van Observaties en Metingen is dit een kenmerk van het geobseveerdObject (of van het bemonsterdObject of een onderdeel daarvan) en in principe van alle instanties van dat type geobserveerdObject. Bv Lichaamstemperatuur, Lithologie, ChemischeSamenstelling (resp van een Persoon, een GeologischeEenheid en - meer indirect - van een Monster genomen op een bepaalde plek in een Rivier).
Eigenschappen: Voor deze entiteit zijn geen eigenschappen gedefinieerd.

Kwaliteitselement

Beschrijving: Component van datakwaliteit.
Gebruik: Beschrijft een bepaald aspect van de datakwaliteit, bvb PositioneleNauwkeurigheid, LogischeConsistentie, Volledigheid etc. OPMERKING: Een meer uitgebreide beschrijving is te vinden in het AP OSLO-Datakwaliteit.
Eigenschappen: Voor deze entiteit zijn geen eigenschappen gedefinieerd.

Maat

Beschrijving: Een afgemeten hoeveelheid ve bepaalde grootheid, uitgedrukt in een bepaalde eenheid.
Gebruik: Implementeren zoals beschreven in ISO19103 of substitueren door een schema.org:QuantitativeValue of qudt:QuantityValue. Waarde en eenheid moeten afzonderlijk worden beschreven, de eenheid dmv een Literal (bvb ucum:ucumunit of iso:UnitOfMeasure.uomIdentifier) of door een qudt:Unit of skos:Concept.
Eigenschappen: Voor deze entiteit zijn geen eigenschappen gedefinieerd.

Meetnet

Beschrijving: Samenhangend geheel van plaatsen waar Observaties worden uitgevoerd..
Gebruik: De samenhang volgt uit de intentie om een groter gebied te monitoren d.m.v. Observaties op individuele plaatsen. OPMERKING: Strikt genomen hoeven deze Observaties geen Metingen te zijn, ook andere types Observaties zijn mogelijk (bv. Tellingen). OPMERKING: De plaatsen waar geobserveerd wordt hebben niet noodzakelijk een puntgeometrie (hoewel dat in praktijk het meest voorkomende geval is).
Subklasse van
: Bemonsteringsobjectverzameling
Eigenschappen: Voor deze entiteit zijn geen eigenschappen gedefinieerd.

Meetpunt

Beschrijving: Plaats waar Observaties plaatsvinden.
Gebruik: Maakt typisch deel uit van een Meetnet. OPMERKING: Strikt genomen hoeven deze Observaties geen Metingen te zijn, ook andere types Observaties zijn mogelijk (bv. Tellingen). OPMERKING: De plaatsen waar geobserveerd wordt hebben niet noodzakelijk een puntgeometrie (hoewel dat in praktijk het meest voorkomende geval is).
Subklasse van
: RuimtelijkBemonsteringsobject
Eigenschappen: Voor deze entiteit zijn geen eigenschappen gedefinieerd.

Metadata

Beschrijving: Gegevens die informatie over gegevens bevatten.
Gebruik: Observaties kunnen beschouwd worden als gegevens en dus zijn data over Observaties wel degelijk metadata. Omdat al heel wat metagegevens elders in het model kunnen worden meegegeven beperkt deze klasse zich tot beschrijvende metadata, ttz informatie zoals titel, samenvatting, auteur en sleutelwoorden. Dergelijke metadata is in hoofdzaak bedoeld voor identificatie en datacatalogen. OPMERKING: Een meer uitgebreide beschrijving is te vinden in het AP OSLO-SensorenEnBemonstering.
Eigenschappen: Voor deze entiteit zijn geen eigenschappen gedefinieerd.

Meting

Beschrijving: Observatie waarbij het resultaat kwantitatief is.
Gebruik: Bv. het gewicht van een Monster, de temperatuur van het water. Het resultaat is van het type Maat. OPMERKING: Een meer uitgebreide beschrijving is te vinden in het AP OSLO-Observaties en Metingen.
Subklasse van
: Observatie
Eigenschappen: Voor deze entiteit zijn geen eigenschappen gedefinieerd.

Object

Beschrijving: Klasse die instanties van om het even welk type vertegenwoordigt.
Gebruik: In de context van Observaties en Metingen is dit het geobserveerdObject waarvan een kenmerk wordt geobserveerd. Het geobserveerdObject kan ook een Object zijn dat de werkelijkheid bemonstert (subklasse Bemonsteringsobject). OPGELET: deze klasse is abstract, ze moet gespecialiseerd worden in functie van het applicatiedomein.
Eigenschappen: Voor deze entiteit zijn de volgende eigenschappen gedefinieerd: waardeverschaffer.

Eigenschap	Verwacht Type	Kardinaliteit	Beschrijving	Gebruik	Codelijst
`waardeverschaffer`	Observatie	0..*	Observaties die een waarde geven aan Kenmerken van het Object.

Observatie

Beschrijving: Het vaststellen van de waarde van een bepaald kenmerk van een Object op een bepaald tijdstip of tussen twee tijdstippen.
Gebruik: Het gaat om schattingen van de waarde, maw op de waarde zit een zekere foutmarge. Voorbeelden zijn temperatuur, klasse, kleur. Dit is verschillend van waarden die zijn toegekend en dus geen schattingen zijn zoals naam of prijs.
Eigenschappen: Voor deze entiteit zijn de volgende eigenschappen gedefinieerd: fenomeentijd, geassocieerdeObservatie, gebruikteProcedure, geldigeTijd, geobserveerdKenmerk, geobserveerdObject, identificator, metadata, parameter, resultaat, resultaatkwaliteit, resultaattijd, type, uitgevoerdDoor, uitgevoerdMetSensor.

Eigenschap	Verwacht Type	Kardinaliteit	Beschrijving	Gebruik
`fenomeentijd`	TemporeleEntiteit	1	Het moment waarop het resultaat van de Observatie van toepassing was.	Typisch het moment waarop geobserveerd of bemonsterd werd. Als de Observatie temporeel is en het moment waarop iets plaatsvindt wordt geregistreerd dan is dit meteen ook de fenomeentijd.
`geassocieerdeObservatie`	Observatie	0..*	Observaties waarvan de resultaten op een of andere manier samenhangen.	Het gaat om samenhang die van belang is om het resultaat van individuele Observaties te begrijpen, bv. biotische relaties (dier A is roofdier en is aanwezig, omdat dier B prooi voorkomt). Dergelijke relaties vereisen expliciet te worden beschreven (in tegenstelling tot relaties zoals het samenvallen van resultaten van Observaties in ruimte of tijd die impliciet mogen blijven). Ook nuttig voor relaties waarbij de output van Observatie A de input vormt voor Observatie B.
`gebruikteProcedure`	Observatieprocedure	0..*	Een relatie die de connectie legt tussen een herbruikbare procedure voor het maken van een observatie, een beschrijving of een bemonstering, typisch door een sensor, beschrijver of bemonsteraar.
`geldigeTijd`	Periode	0..1	Periode waarvoor het resultaat van de Observatie geldt.	Bv. nuttig voor weersvoorspellingen.
`geobserveerdKenmerk`	Kenmerktype	1	Kenmerk dat men observeert vh geobserveerdObject.	Soms is de procedure waarmee de waarden vh kenmerk worden bekomen indirect, ttz men meet om praktische reden een ander kenmerk dat een proxy is voor het kenmerk dat men werkelijk wil observeren. Bv om de vegetatie in een gebied te achterhalen meten we de kleurreflectie op het aardoppervlak. CONSTRAINT: Het geobserveerdKenmerk moet werkelijk een kenmerk zijn van het geobserveerdObject of van een (onder)deel ervan. Bv de zuurtegraad van een Bron is eigenlijk de zuurtegraad van het Waterlichaam van de Aquifer die door de Bron is aangeboord.
`geobserveerdObject`	Object	1	Object dat men observeert.	Dat kan het Object zelf zijn of een proxy ervan, ttz een Bemonsteringsobject. OPMERKING: In dat laatste geval weet men soms pas na het observeren welke real-world Objecten men juist geobserveerd heeft.
`identificator`	Identificator	0..*	Verwijzing naar de informatie die de Observatie uniek identificeert.
`metadata`	Metadata	0..1	Verwijzing naar Metadata over de Observatie.
`parameter`	BenoemdeWaarde	0..*	Willekeurig gegeven gassocieerd met het gebeuren van de Observatie.	Het gaat hier niet om kenmerken van het geobserveerdObject (die worden al beschreven door het geobserveerdKenmerk) of om parameters geassocieerd met het observatieproces (zoals een instelling van een instrument). Het gaat hier bv. om omgevingsparameters die het resultaat kunnen beïnvloeden en van belang zijn om het resultaat correct te interpreteren. Een voorbeeld is de diepte in een waterput waarop de waterkwaliteit is gemeten of de omgevingstemperatuur bij het meten van de vochtigheidsgraad.
`resultaat`	Any	1	De waarde van het geobserveerdeKenmerk als resultaat van de Observatie.	Het resultaat kan van om het even welk type zijn aangezien om het even welk Kenmerk van om het even welk type Object kan worden geobserveerd. CONSTRAINT: Het type van het resultaat van de Observatie moet kloppen met het geobserveerdKenmerk en de verkregen waarde moet binnen het bereik vallen van het geobserveerdKenmerk.
`resultaatkwaliteit`	Kwaliteitselement	0..*	Mate waarin het resultaat van de Observatie voldoet aan de vereisten of verwachtingen.	Het gaat hier om gegevens die eigen zijn aan de Observatie en complementair aan de beschrijving van de procedure die bij de Observatie is gevolgd (analysemethode edm, zie klasse Proces) wat op zich iets zegt over de kwaliteit van het resultaat.
`resultaattijd`	Moment	1	Tijdstip waarop het resultaat van de Observatie werd bekomen.	Is voor sommige Observaties gelijk aan de fenomeentijd maar kan ook verschillen, bv. bij het uitvoeren van een analyse op een Monster dat eerder (en doorgaans dan ook elders) werd genomen of bij sensormetingen die pas later worden verwerkt. Ook bruikbaar om herhaalde Observaties bv. op eenzelfde Monster uiteen te houden. Is het resultaat een voorspelling dan is de fenomeentijd het moment waarop deze van toepassing zou moeten zijn.
`type`	Observatietype	0..*	Het type van observatie.
`uitgevoerdDoor`	Agent	0..*	Agent die de Observatie heeft uitgevoerd.	Typisch te specialiseren als Persoon of Organisatie, zie applicatieprofielen OSLO Persoon en OSLO Organisatie voor meer details.
`uitgevoerdMetSensor`	Sensor	1	Sensor waarmee de Observatie is uitgevoerd.

Observatiecontext

Beschrijving: Verdere beschrijving van de samenhang tussen twee Observaties.
Eigenschappen: Voor deze entiteit zijn de volgende eigenschappen gedefinieerd: Observatie (source), Observatie (target), rol.

Eigenschap	Verwacht Type	Kardinaliteit	Beschrijving	Gebruik
`Observatie (source)`	Observatie	1	Referentie naar verbonden klasse.
`Observatie (target)`	Observatie	1	Referentie naar verbonden klasse.
`rol`	GeneriekeNaam	1	Aard van de samenhang.	Bv. Observatie A "isInputVoor" Observatie B, Observatie A "verklaart" het resultaat van Observatie B.

Observatieprocedure

Beschrijving: Een workflow, protocol, plan, algoritme of berekeningswijze waarin wordt gespecifieerd hoe een Observatie moet worden uitgevoerd.
Gebruik: De procedure legt uit welke stappen uitgevoerd moeten worden om een reproduceerbaar resultaat te krijgen. Bv de correcte plaatsing van een windmeter (op een welbepaalde hoogte boven het grondoppervlak, bv 10m voor meteorologische waarnemingen). De procedures zijn doorgaans bedoeld om bij meer dan één Bermonstering te worden toegepast.OPMERKING: Een meer uitgebreide beschrijving is te vinden in het AP OSLO-SensorenEnBemonstering.
Subklasse van
: Proces, Procedure
Eigenschappen: Voor deze entiteit zijn geen eigenschappen gedefinieerd.

Observatieverzameling

Beschrijving: Collectie van Observaties met dezelfde kenmerken.
Gebruik: Bv Observaties die op hetzelfde tijdstip plaatsvonden of hetzelfde Object observeren of door dezelfde sensor zijn gemaakt. OPMERKING: Een meer uitgebreide beschrijving is te vinden in het AP OSLO-SensorenEnBemonstering.
Eigenschappen: Voor deze entiteit zijn geen eigenschappen gedefinieerd.

Procedure

Beschrijving: Vastgelegde of officiële manier om iets te doen.
Gebruik: In deze context het uitvoeren van Observaties, Bemonstering of de Bediening van Actuators. Neemt in praktijk de vorm aan van een workflow, protocol, plan, algoritme, berekeningswijze etc.
Eigenschappen: Voor deze entiteit zijn geen eigenschappen gedefinieerd.

Proces

Beschrijving: Opeenvolgende acties of stappen noodzakelijk om een resultaat te bekomen.
Gebruik: In deze contextde manier waarop het resultaat van een Observatie is verkregen. Dat kan dmv een instrument of een sensor zijn; maar het kan ook een menselijke observator zijn of een simulatie of een verwerking of algoritme toegepast op meer primitieve resultaten. Het Proces vormt samen met het Bemonsteringsobject dat is gebruikt het zgn observatieprotocol. OPGELET: deze klasse is abstract, ze moet gespecialiseerd worden in functie van het applicatiedomein
Eigenschappen: Voor deze entiteit zijn geen eigenschappen gedefinieerd.

RuimtelijkBemonsteringsobject

Beschrijving: Ruimtelijk begrensd deel van het Object dat men observeert en dat representatief wordt geacht voor dat Object.
Gebruik: Wordt gebruikt als het geobserveerd Object een zekere omvang heeft waardoor het niet in zijn geheel geobserveerd kan worden. Afhankelijk van de toegankelijkheid van het Object en de aard van de variatie van het geobserveerd Kenmerk binnen het Object, wordt gekozen voor een RuimtelijkBemonsteringsobject in 1, 2 of 3 dimensies. OPMERKING: Een meer uitgebreide beschrijving is te vinden in het AP OSLO-SensorenEnBemonstering en in het AP OSLO-Observaties en Metingen.
Subklasse van
: Bemonsteringsobject
Eigenschappen: Voor deze entiteit zijn de volgende eigenschappen gedefinieerd: gehostPlatform, geometrie, positioneleNauwkeurigheid.

Eigenschap	Verwacht Type	Kardinaliteit	Beschrijving	Gebruik
`gehostPlatform`	Proces	0..*	Procedure die of instrument dat in of op het RuimtelijkBemonsteringsobject is geïnstalleerd.	Bv. een Procedure vh type "MonitoringWaterkwaliteit" die doorlopend in een meetstation wordt uitgevoerd of een Toestel vh type "Windmeter" dat daar is geïnstalleerd.
`geometrie`	Geometrie	1	Geometrie van het RuimtelijkBemonsteringsobject.
`positioneleNauwkeurigheid`	PositioneleNauwkeurigheid	0..2	Nauwkeurigheid waarmee de geometrie is bepaald.	Kardinaliteit is maximaal 2 opdat zowel horizontale als verticale positionele nauwkeurigheid zou kunnen worden opgegeven. Bv. voor de horizontale nauwkeurigheid ve Bemonsteringspunt: straal vd cirkel rond het gemeten punt waarin met 90% zekerheid de werkelijke positie ligt.

Sensor

Beschrijving: Toestel of Agent (incl Personen of software) waarmee Observaties gemaakt worden.
Gebruik: Sensoren genereren een resultaat op basis van een Stimulus, ttz een verandering in de omgeving, of op basis van resultaten van andere Observaties. Ze worden typisch gehost door een Platform. Voorbeelden zijn snelheidsmeters, gyroscopen, barometers, magnetometers gemonteerd op een smart phone. Ook bv het menselijk oog kan beschouwd worden als een sensor. OPMERKING: Een meer uitgebreide beschrijving van deze klasse is te vinden in het AP OSLO-SensorenEnBemonstering.
Subklasse van
: Systeem, Proces
Eigenschappen: Voor deze entiteit zijn de volgende eigenschappen gedefinieerd: uitgevoerdeObservatie.

Eigenschap	Verwacht Type	Kardinaliteit	Beschrijving	Gebruik	Codelijst
`uitgevoerdeObservatie`	Observatie	0..*	Observatie die met de Sensor is uitrgevoerd.

Soort

Beschrijving: Groep organismen getypeerd door het feit dat ze gezamenlijk vruchtbare nakomelingen kunnen krijgen.
Gebruik: In deze context het type plant, dier, microbe gebruikt als bioindicator.
Eigenschappen: Voor deze entiteit zijn geen eigenschappen gedefinieerd.

StatistischeObservatie

Beschrijving: Een observatie volgens een statistische methodologie.
Gebruik: OPMERKING: Een meer uitgebreide beschrijving is te vinden in het AP OSLO-Statistiek.
Eigenschappen: Voor deze entiteit zijn geen eigenschappen gedefinieerd.

Systeem

Beschrijving: Samenhangend geheel van componenten die samen één of meer functies vervullen.
Gebruik: Deze componenten kunnen Systemen op zich zijn. In deze context zijn het Systemen die een Observatieprocedure realiseren (typisch een Sensor) of waarmee een Bemonsteringsprocedure wordt uitgevoerd (bv een Boorinstallatie). OPMERKING: Een meer uitgebreide beschrijving is te vinden in het AP OSLO-SensorenEnBemonstering.
Eigenschappen: Voor deze entiteit zijn geen eigenschappen gedefinieerd.

WaterkwaliteitObservatieVerzameling

Beschrijving: Een verzameling van één of meerdere waterkwaliteitobservaties. De geïncludeerde observaties delen een waarde voor één of meerdere eigenschappen.
Subklasse van
: Observatieverzameling
Eigenschappen: Voor deze entiteit zijn de volgende eigenschappen gedefinieerd: fenomeentijd, geobserveerdObject, lid, refGeobserveerdWeer.

Eigenschap	Verwacht Type	Kardinaliteit	Beschrijving
`fenomeentijd`	TemporeleEntiteit	1	Het moment waarop het resultaat van de observatie in de collectie toepasbaar was.
`geobserveerdObject`	Object	1	Een referentie naar het object dat geobserveerd werd tijdens de observaties in de collectie.
`lid`	Observatie	1..*	Een referentie naar het object dat geobserveerd werd tijdens de observaties in de collectie.
`refGeobserveerdWeer`	GeobserveerdWeer	0..1	Een beschrijving van de weersomstandigheden tijdens de Observaties in de Collectie.

WaterkwaliteitParameterObservatie

Beschrijving: Observatie om de fysieke kwaliteit van water te beoordelen door bepaalde fysieke grootheden te meten.
Gebruik: Deze grootheden zijn parameters zoals temperatuur, zoutgehalte, helderheid, opgeloste stoffen etc.
Subklasse van
: Observatie, Meting
Eigenschappen: Voor deze entiteit zijn de volgende eigenschappen gedefinieerd: geobserveerdKenmerk, waterkwaliteitParameterResultaat.

Eigenschap	Verwacht Type	Kardinaliteit	Beschrijving	Gebruik	Codelijst
`geobserveerdKenmerk`	WaterkwaliteitParameterType	1	Type van het geobserveerdKenmerk.
`waterkwaliteitParameterResultaat`	Maat	1	Resultaat van de WaterkwaliteitParameterObservatie.

WaterObject

Beschrijving: Object uit de reële wereld gerelateerd aan water.
Gebruik: Dit is het geobserveerd- of bemonsterdObject, het object waarvan een eigenschap wordt geobserveerd om de waterkwaliteit te beoordelen. Dit kan bijvoorbeeld een waterlichaam zijn zoals het Kanaal Brussel-Charleroi. Verdere specificatie van het Waterobject kan dmv het attribuut type of door Waterobject te subklassen (bvb dmv een subklasse Kanaal).
Subklasse van
: Object
Eigenschappen: Voor deze entiteit zijn de volgende eigenschappen gedefinieerd: type.

Eigenschap	Verwacht Type	Kardinaliteit	Beschrijving	Gebruik	Codelijst
`type`	WaterObjectType	0..1	Type WaterObject.

WettelijkKader

Beschrijving: Het kader dat vastlegt wat behoort tot de wet.
Eigenschappen: Voor deze entiteit zijn geen eigenschappen gedefinieerd.

Datatypes

BenoemdeWaarde

Beschrijving: Generieke, zwak getypeerde waarde.
Gebruik: In essentie een waarde en de naam vh type van de waarde. In deze context gaat het over zaken zoals operator, omgevingstemperatuur etc.
Eigenschappen: Voor dit datatype zijn de volgende eigenschappen gedefinieerd: naam, waarde.

Eigenschap	Verwacht Type	Kardinaliteit	Beschrijving	Gebruik	Codelijst
`naam`	GeneriekeNaam	1	Naam van het type van de waarde.
`waarde`	Any	1	Kwalitatieve of kwantitatieve invulling van de waarde.	Het datatype Any moet gesubstitueerd worden door iets concreter zoals Agent of Maat.

GeneriekeNaam

Beschrijving: Abstracte klasse van alle namen in een naamruimte.
Gebruik: Subtypes zijn LokaleNaam en NaamInNaamruimte (resp. een naam zonder en een naam met vermelding van een naamruimte). Datatype van LokaleNaamaam is bv. String of Taalstring, datatype van NaamInNaamruimte is bv. URI. OPMERKING: Meer info over dit datatype in ISO 19103 Geographic Information - Conceptual schema language.
Eigenschappen: Voor dit datatype zijn geen eigenschappen gedefinieerd.

Geometrie

Beschrijving: Vorm- en positiekenmerken van een object.
Gebruik: OPMERKING: Een meer uitgebreide beschrijving is te vinden in het AP OSLO-Observaties en Metingen.
Eigenschappen: Voor dit datatype zijn de volgende eigenschappen gedefinieerd: gml, opmeting, wkt.

Eigenschap	Verwacht Type	Kardinaliteit	Beschrijving	Gebruik
`gml`	GetypeerdeString	0..1	Geometrie uitgedrukt in gml-formaat.	Gebruik http://www.opengis.net/ont/geosparql#gmlLiteral als datatype.
`opmeting`	Opmeting	0..1	De manier waarop de Geometrie werd bepaald.
`wkt`	GetypeerdeString	0..1	Geometrie uitgedrukt in wkt-formaat.	Gebruik http://www.opengis.net/ont/geosparql#wktLiteral als datatype.

Herkomst

Beschrijving: Informatie over de bewerkingen die op de data plaatsvonden of de brondata die werd gebruikt bij het produceren van de data.
Gebruik: OPMERKING: Meer info over dit datatype in ISO 19115 Geographic Information - Metadata.
Eigenschappen: Voor dit datatype zijn geen eigenschappen gedefinieerd.

Identificator

Beschrijving: Informatie gebruikt om een object uniek te identificeren.
Gebruik: Uitgangspunt hier is dat deze string door een organisatie wordt toegekend en dat dit gebeurt volgens een welbepaald systeem. OPMERKING: Een meer uitgebreide beschrijving is te vinden in het AP OSLO-Generiek basis.
Eigenschappen: Voor dit datatype zijn geen eigenschappen gedefinieerd.

Locatie

Beschrijving: Aanduiding van een geografische positie,d.m.v. coordinaten,een toponiem,een adreslabel,een verwijzing naar een plaats/regio of verwijzing naar een adres.
Gebruik: Te gebruiken als de manier waarop de geografische positie wordt aangeduid pas zal worden vastgelegd bij implementatie. Is deze manier nu al gekend dan moet direct gewerkt worden met Geometrie, GeografischeNaam, Adres etc. OPMERKING: Meer info over deze klassen/datatypes in het applicatieprofiel OSLO Generiek - basis.
Subklasse van
: Dekking
Eigenschappen: Voor dit datatype zijn geen eigenschappen gedefinieerd.

Moment

Beschrijving: Een 0-dimensionele geometrische primitieve in de tijd.
Gebruik: Vergelijkbaar met een Punt in de ruimte, maar ipv een positie in een ruimtelijk referentiesysteem gaat het hier over een punt op de tijdsas. OPMERKING: Meer info in ISO 19108 Geographic Information - Temporal schema. Substitutie door een eenvoudiger equivalent bv time:Instant uit de W3C Time Ontology is aanbevolen.
Eigenschappen: Voor dit datatype zijn geen eigenschappen gedefinieerd.

Opmeting

Beschrijving: Het bepalen van de precieze omvang van iets door het te meten.
Eigenschappen: Voor dit datatype zijn de volgende eigenschappen gedefinieerd: methode, uitgevoerdDoor.

Eigenschap	Verwacht Type	Kardinaliteit	Beschrijving	Gebruik	Codelijst
`methode`	Opmetingtype	1	Aard van de gebruikte methode.
`uitgevoerdDoor`	Agent	1	Agent die de Opmeting heeft uitgevoerd.

Periode

Beschrijving: Een 1-dimensionele geometrische primitieve in de tijd.
Gebruik: Vergelijkbaar met een Curve in de ruimte, maar ipv een interval tussen twee punten in de ruimte gaat het hier over een interval tussen twee punten op de tijdsas. De bijbehorende tijdsduur is de temporele afstand tussen die twee punten (vergelijkbaar met de afstand tussen twee punten in de ruimte). OPMERKING: Meer info in ISO 19108 Geographic Information - Temporal schema. Substitutie door een eenvoudiger equivalent bv time:Interval uit de W3C Time Ontology is aanbevolen.
Subklasse van
: Dekking
Eigenschappen: Voor dit datatype zijn geen eigenschappen gedefinieerd.

PositioneleNauwkeurigheid

Beschrijving: Nauwkeurigheid van de positie van de data in een ruimtelijk referentiesysteem.
Gebruik: Mate waarin de coördinaten van de gegeven absolute, relatieve of pixel-positie overeenstemmen met de werkelijke coördinaten. Bv percentage positionele fouten groter dan 1 meter. OPMERKING: Een meer uitgebreide beschrijving is te vinden in het AP OSLO-Datakwaliteit.
Eigenschappen: Voor dit datatype zijn geen eigenschappen gedefinieerd.

TemporeleEntiteit

Beschrijving: Abstracte klasse voor temporele objecten.
Gebruik: Die temporele objecten zijn temporele geometrische primitieven zoals Moment of Periode. Of het zijn composieten van temporele primitieven, bv om de geschiedenis van een fenomeen weer te geven (bv de opeenvolgende Periodes dat het fenomeen zich voordeed). Te gebruiken wanneer bvb beide temporele geometrische primitieven mogelijk zijn. OPMERKING: Meer info in ISO 19108 Geographic Information - Temporal schema. Substitutie door een eenvoudiger equivalent bv time:TemporalEntity uit de W3C Time Ontology is aanbevolen.
Eigenschappen: Voor dit datatype zijn geen eigenschappen gedefinieerd.

JSON-LD context

(niet normatief)

Een herbruikbare JSON-LD context definitie voor dit applicatieprofiel is terug te vinden op: /doc/applicatieprofiel/waterkwaliteit/kandidaatstandaard/2023-06-01/context/waterkwaliteit-ap.jsonld

SHACL template

(niet normatief)

Een herbruikbare SHACL template definitie voor dit applicatieprofiel is terug te vinden op: /doc/applicatieprofiel/waterkwaliteit/kandidaatstandaard/2023-06-01/shacl/waterkwaliteit-ap-SHACL.ttl